Heb je wel het prikkelbare darm syndroom (PDS)?
Uit het ledenblad ‘Prikkels’ van de PDSB geschreven door Janna Koopman en Laura Kool (gepubliceerd in december 2017)
Coeliakie, glutensensitiviteit en PDS, wat zijn de verschillen?
Steeds meer mensen eten glutenvrij, maar dit is niet altijd nodig. Wanneer is het juist wel goed om glutenvrij te eten?
Coeliakie
Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij je intolerant bent voor gluten (een soort eiwitten), met als mogelijke symptomen buikpijn, diarree, constipatie, winderigheid, plakkerige ontlasting, vermoeidheid, bloedarmoede, weinig eetlust, gewrichtspijn, gewichtsverlies, depressieve klachten, botontkalking, groeistoornissen en ondergewicht. Ongeveer 1% van de mensen lijdt aan coeliakie. De enige behandeling is een strikt glutenvrij dieet. Zonder deze behandeling tast de ziekte het slijmvlies van je dunne darm aan. Lees hier de verschillen tussen het glutenvrije dieet en het FODMAP dieet.
De huisarts kan met een bloedtest vaststellen of er antistoffen tegen gluten in het bloed zitten. Is dat het geval, dan is de kans op coeliakie groot. Het is wel van belang dat je voorafgaand aan de bloedtest gluten bent blijven eten! Als je geen of weinig gluten eet, worden er geen antistoffen tegen gluten aangemaakt en wijst de bloedtest wellicht ten onrechte uit dat er geen coeliakie is.
Ook als je wel gluten hebt gegeten, komt het voor dat er bij het bloedonderzoek geen antistoffen zichtbaar zijn. Dat wil niet zeggen dat coeliakie is uitgesloten. Zijn er ziekteverschijnselen die passen bij coeliakie of is er een familielid met coeliakie, dan is nader onderzoek nodig. Zitten er antistoffen in het bloed of zijn er andere belangrijke redenen die in de richting van coeliakie wijzen, dan verwijst de huisarts je naar MDL-arts of kinderarts voor een darmbiopsie. Hiermee wordt de diagnose coeliakie dan bevestigd of uitgesloten. Bij kinderen die aan bepaalde criteria voldoen, kan een darmbiopt achterwege blijven voor de diagnosestelling.
Glutensensitiviteit
Als er geen antistoffen tegen gluten worden gevonden in het bloed, maar je je wel beter voelt na het vermijden van producten waar gluten inzit, ben je mogelijk glutensensitief. Het is niet duidelijk wat de oorzaak is van glutensensitiviteit. Wellicht spelen ATI-eiwitten die in tarwe (een grote bron van gluten) zitten een rol. ATI’s hebben als taak om aanvallen van parasieten tegen te gaan. Ze kunnen sterke immuunreacties teweegbrengen in de darmen en andere organen. Lees hier meer over hoe het kruid Oregano kan helpen tegen parasieten in de darmen.
Het vaststellen van glutensensitiviteit is complex. Het is namelijk niet aantoonbaar in het bloed of in de darm. De arts dient eerst ziekten zoals coeliakie uit te sluiten door middel van bloedonderzoek en een darmbiopt. Dan wordt er getest of het vermijden van gluten inderdaad helpt om klachten te voorkomen. Dit gebeurt door, onder begeleiding van een diëtist, zes weken een strikt glutenvrij dieet te volgen en daarna opnieuw gluten te gaan eten.
De klachten bij glutensensitiviteit zijn nagenoeg hetzelfde als bij coeliakie en PDS. Bij Coeliakie veroorzaakt het eten van gluten ontstekingen, die zorgen dat het darmslijmvlies beschadigd en minder goed werkt. Deze ontstekingen zijn ook zichtbaar tijdens een endoscopie (darmonderzoek). Bij glutensensitiviteit ontstaat er geen schade aan de darm na het eten van gluten. Tijdens een endoscopie lijken de darmen ‘gezond’.
Prikkelbare darm syndroom of PDS
Als er uit onderzoeken niet naar voren komt dat je Coeliakie hebt, kan het ook zo zijn dat je PDS hebt. De diagnose PDS wordt gesteld als je zes maanden lang minimaal één dag per week buikpijn hebt en verder voldoet aan minstens twee van de volgende criteria:
1. Je buikpijn is gerelateerd aan de ontlasting.
2. Er is een verandering van de frequentie van de stoelgang: diarree of constipatie.
3. De vorm van de stoelgang is veranderd: te hard of te waterig.
Soms krijgen mensen de diagnose PDS zonder dat andere aandoeningen, zoals coeliakie, tarweallergie en glutensensitiviteit, goed zijn uitgesloten. In de groep PDS-patiënten zit dus een groep onontdekte coeliakie patiënten. Lees hier meer over de symptomen bij PDS.
Overeenkomsten
Buikpijn, winderigheid, een afwijkend ontlastingspatroon (diarree/obstipatie) en andere maag-darmklachten kunnen voorkomen bij coeliakie, glutensensitiviteit en PDS. Bij coeliakie en glutensensitiviteit veroorzaken de gluten de klachten. Bij PDS kunnen gluten een oorzaak zijn voor de klachten, maar kunnen deze ook veroorzaakt worden door andere stoffen in graanproducten (tarwe bevat bijvoorbeeld fructanen, een van de FODMAP’s). Bij coeliakie en glutensensitiviteit wordt een glutenvrij dieet gevolgd. Bij PDS wordt vaak het FODMAP-dieet gevolgd, waarin je tijdens de eliminatiefase geen producten met fructanen mag eten die ook veel gluten bevatten (tarwe, gerst en rogge). Het dieet is niet glutenvrij, want je mag wel spelt eten.
Verschillen
Coeliakie is een auto-immuunziekte met een duidelijke biologische marker in het bloed om de diagnose te kunnen stellen. De oorzaken van glutensensitiviteit en PDS zijn nog niet bekend en er zijn geen biologische markers om ze te kunnen diagnosticeren.
Bij coeliakie volg je een strikt glutenvrij dieet en let je ook op kruisbesmetting. Bij glutensensitiviteit is de gevoeligheid per persoon verschillend en hoeft de ene persoon wat minder strikt glutenvrij te leven dan de ander. Bij het FODMAP-dieet bij PDS volg je geen glutenvrij dieet, maar een dieet laag in korte keten koolhydraten.
Ongezond
Veel mensen volgen een glutenvrij dieet, omdat ze aangeven dat ze zich er beter voelen erbij. Niet alle glutenvrije producten zijn even voedzaam en sommige zijn zelfs ongezond. Vaak zijn ze gemaakt van witmeel (bloem) in plaats van volkorenmeel en bevatten ze minder voedingsvezels, B-vitamines en jodium, terwijl er geregeld meer suiker en/of zout aan is toegevoegd. Ga daarom alleen glutenvrij eten als dit echt noodzakelijk is. Eet bovendien op een gezonde manier glutenvrij met voornamelijk natuurlijke (onbewerkte) voedingsmiddelen, zoals aardappelen, rijst, quinoa, groenten, peulvruchten, noten, fruit, vlees, vis, kip, ei en zuivel.
Good Glutenfree Logo
De Nederlandse Coeliakie Vereniging heeft in 2016 het Good Glutenfree logo gelanceerd. Hiermee worden producenten gestimuleerd om van bepaalde producten de receptuur aan te passen (meer vezels, minder verzadigd vet, zout en suiker) zodat de glutenvrije consument de keuze heeft om een gezondere glutenvrije variant te kopen. Bekijk ook het artikel over hoe je gezond glutenvrij kunt eten zonder darmklachten!
Gepubliceerd in ledenblad Prikkels van de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging in december 2017
Het artikel is zeer duidelijk in de informatie. Deze gegevens kon mijn huisarts mij niet verstrekken en ik ben zeer geholpen met de uitleg die ik hier heb gevonden.
Hallo Trudy,
Bedankt voor je reactie. Wat fijn dat het artikel jou heeft geholpen.
Hallo, het is een zeer interessant artikel waarvoor dank en heb er toch enkele vragen bij.
Ik volg reeds 3 jaar een glutenvrije dieet omdat een homeopaat vaststelde dat ik blijkbaar niet tegen gluten kan. Echter was ik nooit 100% clean wat de gluten betreft. Heb het nooit in grote porties gegeten maar hier en daar wel een hapje of stukje. Ik merkte ook dat na het vermijden van de gluten (in grote mate dan) dat de klachten wel degelijk afnamen. Echter wil ik het nu ook nader laten onderzoeken en het echt zwart om wit bevestigd krijgen, waardoor ik naar een specialist gestapt bent. De eerste stap was een bloedonderzoek, met name een controle op de İGa anti stoffen. Mijn huisarts zei dat deze test een negatief beeld zou geven omdat ik niet in grotere porties gluten eet en dat de toename meer moet zijn om toch een duidelijk beeld te hebben. Na de bloedonderzoek bleek inderdaad dat ik geen antistoffen heb tegen de gluten. De specialist (gastroloog) vermoed dat ik PDS zou hebben en verwees me door voor een coloscopie.
Wordt er tijdens een coloscopie ook onderzoek naar coeliakie gedaan? Want ik las dat dit enkel een onderzoek voor de dikke darm zou zijn.
Maar PDS is ook niet vaststelbaar aan de hand van een darmonderzoek? Dus durf niet echt te vragen aan de dokter wat nu de bedoeling is, maar kan u hier meer duidelijkheid over verschaffen misschien?
Hallo, bedankt voor je bericht. Ik lees uit jouw verhaal dat je wel baat hebt om in mindere mate glutenproducten te eten. Het lastige is dat je nog steeds wel gevoelig kan zijn voor gluten terwijl er uit het onderzoek niets naar voren is gekomen. We spreken dan van een glutenovergevoeligheid. Meestal kun je prima een beetje gluten verdragen maar wordt je er niet zo ziek van als bij mensen met coeliakie. Bij coeliakie kan de darmwand ernstig beschadigd worden. Dit kan met een kijkonderzoek vastgesteld worden wanneer mensen nog steeds klachten ervaren na een bloedonderzoek. Vaak wordt hier een gastroscopie (kijkonderzoek via de mond) voor gebruikt. Andere manier van onderzoek is het afnemen van een biopt (afnemen van een stuk darmweefsel). Bij dit onderzoek wordt er een flexibele slang met een camera gebruikt en kan via mond of anus ingebracht worden. Een coloscopie wordt gedaan om te kijken of er niet sprake is van een chronische darmontsteking zoals ziekte van Crohn. PDS kan pas worden vastgesteld wanneer alle mogelijke darmaandoeningen zijn uitgesloten. Lees hier meer over in de blog Hoe wordt de diagnose PDS gesteld?: https://pdscoaching.nl/hoe-wordt-de-diagnose-pds-gesteld-prikkelbare-darm/.
Hopelijk heb ik je vragen kunnen beantwoorden, veel succes!
Beste,
Heel erg bedankt voor uw verduidelijkingen. Inderdaad met momenten is het verdraaglijker dan een ander moment. Soms ben ik er ook echt wel ziek van. Uiteraard is het nu van de gluten of van iets anders is niet geweten.
Maar dan is een coloscopie misschien toch niet heel onverstandig om na te gaan wat er precies aan de hand is.
Maar wordt de stempel van PDS dan ook weer niet soms een beetje te rap gezet?
We zien regelmatig in de praktijk dat de diagnose PDS te snel wordt gesteld. Het is goed om eerst uit te sluiten of er toch niet iets anders aan de hand is. Een coloscopie kan zeker handig zijn om te kijken of de darmwand niet ontstoken of beschadigd is. Indien je dit nog niet hebt gedaan kan je bespreken om eerst ontlasting te checken op calprotectine (ontstekingswaarden) alvorens je een coloscopie ondergaat.
Het is voor mij ook een zeer interessant artikel.
Ik heb een gastro en colonscopie gehad waar marsh 1 is geconstateerd, ook heb ik het coeliakie gen.
Maar de uitslag van de bloedtest is negatief. Dit zou volgens de diëtiste kunnen komen omdat ik niet zoveel gluten nuttigde. Nu eet ik al een half jaar glutenvrij en mijn klachten zijn verdwenen.
Dit is op advies van de MDL arts. Alleen nu krijg ik de diagnose coeliakie niet vanwege de negatie bloeduitslag. Het voorstel is om nu weer een scopie te maken om te kijken of de darmen genormaliseerd zijn, dan 6 weken een glutenrijk dieet volgen en dan weer een scopie en bloedtesten om te kijken of hier wat uitkomt.
Ik heb hier zelf weinig zin in vanwege het feit dat ik na jaren tobben mij nu eindelijk goed voel. En ook mijn klachten zijn eindelijk weg dus hoe duidelijk wil je het hebben. De diagnose die ik nu voorlopig heb gekregen is pds.
Bedankt voor je berichtje. Uiteindelijk zegt een diagnose niet zoveel en zal het waarschijnlijk bevestigen wat je al weet. Uit je verhaal lees ik dat je je goed voelt bij een glutenvrij dieet en dat alle klachten verdwenen zijn. Je zou jezelf de vraag kunnen stellen of het echt nodig is om weer gluten te eten met alle bijkomende ongemakken zodat je je nogmaals kan laten testen om tot een diagnose te komen. Helaas zien we regelmatig in de praktijk dat de diagnose PDS soms te snel wordt gegeven zonder alles goed uit te sluiten.