Hoe wordt de diagnose PDS gesteld? | Prikkelbare darm
De diagnose prikkelbare darm syndroom (PDS) wordt gesteld door de huisarts of maag-darm-lever-arts (MDL-arts). Dit zijn de enige twee die de diagnose mogen stellen. Andere namen hiervoor zijn: spastische darm, spastisch colon, Irritable Bowel Syndrome (IBS) of onverklaarde buikklachten. Je krijgt deze diagnose indien er geen onderliggende oorzaak voor je buikklachten wordt gevonden. Medisch gezien ben je dan gezond en moet je er maar mee leren leven. De huisarts of MDL-arts bepaalt meestal zelf welke tests of onderzoeken zinvol zijn om de diagnose te stellen. Bij PDS kunnen er verschillende klachten voorkomen, zoals buikpijn, een opgezette buik, gasvorming, diarree, constipatie en maagklachten. Bekijk ook mijn blog over de klachten bij PDS en hoe dit kan verschillen per persoon.
De meest voorkomende manieren hoe de diagnose PDS wordt gesteld
De diagnose kan op verschillende manieren worden gesteld. De meest voorkomende manieren hoe de diagnose PDS wordt gesteld zijn:
– De ROME-IV vragenlijst
– Bloedonderzoek op glutenintolerantie (Coeliakie)
– Ontlastingstest op parasieten
– Ontlastingstest op ontstekingswaarden
– Een maag- of darmonderzoek
De ROME-IV vragenlijst
Een veel voorkomende en makkelijke methode hoe de diagnose PDS kan worden gesteld is de ROME-IV vragenlijst. De huisarts vraag dan tijdens een consult of er vaak buikklachten voorkomen zoals buikpijn, te dunne of dikke ontlasting, wisselende ontlasting en vraagt hoe lang dit al voorkomt. Aan de hand hiervan kan hij dan de diagnose stellen. De symptomen moeten minstens zes maanden aanwezig zijn en de afgelopen drie maanden moet je minstens één keer per week buikpijn hebben gehad of een vervelend gevoel in de buik. Hierbij kun je denken aan: steken in de buik, een drukkend gevoel in de buik of een zeurend gevoel op de achtergrond. Vaak wordt dit gecombineerd met een kort onderzoekje waarbij de huisarts aan de buik voelt of er iets afwijkend te voelen of horen is.
Uitsluiten glutenintolerantie (Coeliakie)
Coeliakie komt bij slechts 1% van de Nederlandse bevolking voor, maar ik raad je wel aan om dit te laten uitsluiten, voordat je de diagnose PDS krijgt. Indien je wel Coeliakie hebt, kun je namelijk geen sporen van gluten verdragen en moet je wel een strikt glutenvrij dieet volgen. Doe je dit niet, dan kan de ontstekingsreactie in de dunne darm je slijmvlies beschadigen en kunnen vitamines niet goed worden opgenomen. De huisarts kan met een simpele bloedtest vaststellen of er antistoffen tegen gluten in het bloed zitten. Als er antistoffen aangetroffen worden tegen gluten, dan is de kans groot dat je Coeliakie hebt.
Het is wel belangrijk dat je de zes weken voor het onderzoek nog wel voeding met gluten blijft eten. Doe je dit niet, dan is mogelijk de darmwand al herstelt en kunnen er geen antistoffen meer gevonden worden. Vaak wordt er nog aanvullend een darmbiopsie gedaan als het bloedonderzoek positief is. Er wordt dan een klein stukje weefsel van de darm afgenomen wat daarna onderzocht wordt. In mijn praktijk zie ik ook regelmatig cliënten die zowel Coeliakie als PDS hebben.
Uitsluiten lactose-intolerantie
Lactose (melksuiker) hoef je niet op te meten via een onderzoek en kun je ook aan de hand van een voedingsdagboek bij een diëtist achterhalen. Daarnaast kun je dit ook opmeten met een ademtest, maar dit is dus niet per sé nodig. Door een aantal weken lactosevrij te eten kun je hier al achter komen. Daarna kun je samen met de diëtist bepalen hoeveel je nog wel kunt verdragen van producten met lactose. Ik kan bijvoorbeeld prima één schaaltje yoghurt nemen, wat roomboter op brood of wat room door mijn soep. Mijn tolerantie voor lactose is wel verminderd, want vroeger kon ik dagelijks wel drie glazen karnemelk, een schaaltje kwark én een toetje nemen. Toch is het niet altijd nodig om direct lactosevrij te gaan eten of melkproducten in zijn geheel te vermijden.
Ontlastingsonderzoek op parasieten
Heb je vooral last van diarree? Dan raad ik je aan om een ontlastingstest op parasieten te doen. Zeker als je langer op verre reis bent geweest in landen waar de hygiëne minder is. De meest voorkomende parasieten bij PDS zijn: Dientamoeba fragilis, Blastocystis hominis, Giardia lamblia, Cryptosporidium spp, Entamoeba histolytica. Je kunt dan het beste kiezen voor een Triple Feaces Test (3 dagen) om te kijken of er een parasiet in de ontlasting zit. Dit is betrouwbaarder dan een eendaagse test, omdat parasieten niet iedere dag even actief zijn en dus detecteerbaar zijn.
Janna: “Zelf heb ik jarenlang rondgelopen met de dikke darmparasiet Dientamoeba fragilis. In 2013 was ik hier negatief op getest en in 2018 positief. De huisarts gaf als mogelijke oorzaak dat de methodiek verbetert is en de parasiet hierdoor mogelijk wel uit de test kwam. De tweede keer heb ik ook drie dagen ontlasting verzameld i.p.v. één dag. Het nadeel is dat de kans dat de klachten verdwijnen kleiner is als de parasiet al jaren in de darmen zit. Zelf ben ik toen behandeld met Clioquinol en toen heb ik daarna weer een ontlastingsonderzoek gedaan. Gelukkig was de parasiet weg. Wel is mijn klachtenpatroon veranderd en moest ik weer opnieuw aan de slag met de zoektocht wat er bij mijn prikkelbare darm past.”
Ontlastingsonderzoek op ontstekingswaarden
De ontlastingstest kan ook gebruikt worden om te zien of er ontstekingen zichtbaar zijn. Indien de ontstekingswaarden te hoog zijn dan kan er sprake zijn van een darmziekte, zoals ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa (IBD). De huisarts of maag-darm-leverarts kan zien of er ontstekingen zijn door calprotectine op te laten meten door middel van een ontlastingstest. Wel zo fijn dat je hierdoor niet gelijk een darmonderzoek hoeft te doen! Indien de calprotectine verhoogd is, moet er wel aanvullend een darmonderzoek gedaan worden om met zekerheid te kunnen stellen dat er sprake is van een ontsteking. Bloed kun je niet altijd zelf zien in de ontlasting als je achterom kijkt. Om die reden is het verstandig om deze test te doen.
Een maag- of darmonderzoek
Ben je ouder dan 50 jaar, zit er een darmziekte (zoals ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa), maag- of darmkanker in de familie? Dan is het aan te raden om een darmonderzoek te doen. Zo’n darmonderzoek noem je een coloscopie. Een slangetje met een camera gaat dan via de anus naar binnen en de MDL-arts kijkt dan of er afwijkingen worden gevonden. In het geval dat maagkanker in de familie voorkomt, kan er een maagonderzoek (gastroscopie) worden gedaan.
Alvorens het onderzoek moet je een aantal dagen vezelarm eten en laxeermiddel nemen, zodat de maag en darmen schoon zijn voor het onderzoek. Je kunt je huisarts vragen of het nodig is om een darmonderzoek te doen. Vaak is dit niet het geval en is er voldoende zichtbaar met een ontlastingsonderzoek. Blijf je echter in je hoofd malen of je echt niet iets ergs hebt en sta je niet achter de diagnose prikkelbare darm syndroom? Dan kan het toch goed zijn om een inwendig onderzoek te doen, zodat je je hier niet meer zorgen over hoeft te maken. Dit kun je dan aan je huisarts vragen. Zelf werk ik nauw samen met de maag-darm-leverartsen van PoliDirect. Het voordeel is dat ze een kortere wachttijd hebben dan het ziekenhuis en de begeleiding is veel persoonlijker.
Voedselintolerantietesten
Er zijn heel veel verschillende voedselintolerantietesten op de markt. Er wordt dan heel specifiek getest waar je mogelijk een intolerantie voor kunt hebben. Dit is zeker niet de eerste stap die ik zou zetten. De valkuil bij het doen van een voedselintolerantietest is namelijk dat je te veel voedingsmiddelen gaat vermijden en eenzijdig gaat eten. Dit kan ook weer voor darmklachten en vermoeidheid kan zorgen. Bovendien is zo’n intolerantietest slechts een momentopname en er wordt geen rekening gehouden met andere factoren die vaak effectiever zijn om toe te passen. Probeer liever eerst deze 10 tips bij een prikkelbare darm.
Aanvullend bloedonderzoek
Ben je vaak vermoeid, dan is het ook aan te raden om te controleren hoe je schildklierwaarde (TSH, FT3 en FT4) is en hoe de vitamines D, ijzer, foliumzuur, B1, B2, B6 en B12 zijn. Dit kun je aanvragen bij je huisarts.
Onderbuikgevoel
Probeer ook naar je onderbuik gevoel te luisteren als je toch denkt dat je beter onderzocht moet worden. Ben je al onderzocht en herken je je in de klachten van het prikkelbare darm syndroom, dan is het goed om achter je diagnose te gaan staan. Probeer te accepteren dat je een chronische darmprobleem hebt die gelukkig niet ernstig is. Dit zal je helpen om te leren omgaan met je prikkelbare darm.
Heb je een vraag over het stellen van de diagnose PDS of twijfel je over de diagnose? Laat dan hieronder een bericht achter. Ik denk graag met je mee.